بانوی آب

چرا نذر زن شوهردار بدون اذن شوهر جایز نیست؟ حکمت چیست؟  

🔷حکم مسئله:

نظر مراجع عظام تقلید درباره‌ی نذر زن بدون اجازه‌ی شوهر، مختلف بوده و به شرح ذیل است:

1. نذر زن، بدون اجازه شوهر، باطل است.[1]

2. نذر زن اگر مزاحم حقوق شوهر باشد، بى‌‌اجازۀ او باطل است.[2]

3. اگر نذر زن مزاحم حقوق شوهر باشد، بدون اذن او [در همه حالات‏] باطل است و بنابر احتیاط واجب در اموال خودش نیز (غیر از حج، زکات، صله رحم و احسان به پدر و مادر) با اذن شوهر نذر کند.[3]

4. اگر شوهر از نذر کردن زن جلوگیرى نماید، زن نمى‌تواند نذر کند، مگر این‌که وفای به نذرش مُنافى با حقّ شوهر نباشد.[4]

5. نذر زن بدون اجازۀ شوهر بنابر احتیاط واجب وضعاً منعقد مى‌‌شود.[5] (یعنی هر چند جایز نیست، اما صحیح است).

یکی از اعمال مستحبی [1] که در احادیث از آنها یاده شده و شوهر را محق دانسته، که از آن منع کند روزه مستحبی بانوان می باشد.

این مطلب در احادیث متعددی بیان شده است.

1 عن ابی جعفر(ع) قال: قال النبی(ص): لیس للمرأة ان تصوم تطوعا الا باذن زوجها؛ [2]

روا نیست، زن بدون اذن همسر روزه مستحبی بگیرد.

2 عن ابی عبداللّه (ع) قال: لا یصلح للمرأة ان تصوم تطوعا الا باذن زوجها؛ [3]

صلاح نیست زن بدون اجازه شوهر روزه مستحبی بگیرد.

3 عن علی بن الحسین(ع) فی حدیث قال: و اما صوم الاذن فان المرأة لا تصوم تطوعا الا باذن زوجها؛ [4]

روزه با اجازه، عبارت است از روزه مستحب زن با اجازه شوهر.

4 عن ابی عبداللّه (ع) قال: قال رسول اللّه (ص): من فقه الضیف ان لا یصوم تطوعا الا باذن صاحبه و من طاعة المرأة لزوجها ان لا تصوم تطوعا الا بإذنه و امره و من صلاح العبد و طاعته و نصیحة لمولاه ان لا یصوم تطوعا الا باذن مولاه و امره ...؛ [5]

از نشانه های فقه و دانایی میهمان است، که بدون اجازه میزبان روزه ندارد، از نشانه های اطاعت زن از شوهر آن است، که از شوهر برای روزه مستحبی اذن بگیرد. از نشانه های صلاح و اطاعت و خیرخواهی برده نسبت به مولا آن است که بدون اذن او روزه نگیرد.

5 عن الصادق عن ابائه(ع) فی وصیة النبی(ص) لعلی(ع) قال: یا علی! لا تصوم المرأة تطوعا الا باذن زوجها؛ [6]

زن بدون اذن شوهر روزه ندارد.

6 عن جابر بن یزید الجعفی قال سمعت اباجعفر محمد بن علی الباقر(ع) یقول: ... و لا یجوز لها ان تصوم تطوعا الا باذن زوجها. [7]

ولایت قهری و موارد سقوط آن

 «ولایت» در لغت به معنای حکومت کردن، تسلط پیدا کردن، یاری دادن و تصرف کردن آمده است. «قهری» نیز در لغت به معنای جبری و اضطراری است.
در اصطلاح حقوق مدنی، ولایت قدرت و اختیاری است که برابر قانون به یک شخص صلاحیت‌دار برای اداره امور محجور واگذار شده است.
ممکن است ولایت به حکم مستقیم قانون به شخصی داده شده یا به موجب وصایت واگذار شده یا به حکم دادگاه برقرار شده باشد. ولایتی که به حکم مستقیم قانون واگذار شده باشد، در اصطلاح ولایت قهری نامیده می‌شود.ماده 1181 قانون مدنی می‌گوید: «هر یک از پدر و جد پدری، نسبت به اولاد خود ولایت دارند.» وظیفه و سمت فرد وصی که از جانب پدر یا جد پدری برای سرپرستی محجور تعیین شده باشد، نیز یک نوع ولایت است که غیر از ولایت قهری است، هرچند که مشمول عنوان ولایت خاص است. چرا که اصطلاح ولی خاص، برابر ماده ۱۱۹۴ قانون مدنی شامل ولی قهری و وصی منصوب از جانب پدر یا جد پدری است. بر اساس این ماده 1194، «پدر و جد پدری و وصی منصوب از طرف یکی از آنان، ولی خاص طفل نامیده می‌شود.»هر گاه محجور، ولی خاص نداشته و ولایت از طرف دادگاه به شخصی واگذار شده باشد، این ولایت را قیومت گویند که دارای احکام ویژه‌ای است. گاهی نیز شخصی که به وسیله دادگاه برای اداره محجور تعیین شده است، امین نامیده می‌شود (ماده ۱۱۸۷ قانون مدنی و ماده ۱۵ قانون جدید حمایت خانواده) بر اساس ماده ۱۱۸۷ قانون مدنی، «هر گاه ولی قهری منحصر، به واسطه‌ غیبت یا حبس یا به هر علتی نتواند به امور مولی‌علیه رسیدگی کند و کسی را هم از طرف خود معین نکرده باشد، حاکم یک نفر امین به پیشنهاد دادستان برای تصدی و اداره‌ اموال مولی‌علیه و سایر امور راجعه به او موقتا معین خواهد کرد.»بنابراین ولی قهری شخصی است که به حکم قانون تعیین می‌شود و سمت خود را مستقیماً از قانون می‌گیرد و ولایت او یک وظیفه خانوادگی و اجتماعی و به تعبیر دیگر، اجباری است؛ نه اختیاری و شاید به همین جهت آن را قهری نامیده‌اند.

چرا دراسلام توصیه شده با زنان مشورت نکنید درحالی که در قران کریم ملکه سبا بهترین تصمیم را گرفت اما مردان تصمیمیات درستی نگرفتند و اگر زنی در زندگی زناشویی تصمیم درست و عقلانی به نسبت مرد داشته باشد تکلیف چیست؟ 

شاید این پرسش به ذهن بسیاری از اندیشمندان علوم اسلامی و کسانی که در زمینه های گوناگون دینی به خصوص مباحث مربوط به حقوق بشر از نگاه اسلامی به تحقیق و پژوهش می پردازند، خطور کرده باشد و یا از زبان شبهه افکنان در دین شنیده باشند که اگر مشورت اصلی عام در روابط بین انسان ها (چه زن و چه مرد) است۱و اگر زنان و مردان از نظر گوهر انسانی به استناد قرآن کریم که می فرماید: (یا أَیهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکمْ مِنْ ذَکرٍ وَ أُنْثی وَ جَعَلْناکمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا)۲، از حقیقتی یکسان و واحد برخوردارند و هیچ برتری میان آن ها وجود ندارد، مگر به تقوای الهی۳؛ چرا در روایات زیادی از مشورت با زنان نهی شده است۴ و یا بیان گردیده که با آنان مشورت کنید و بعد مخالفت نمایید؟۵

برای روشن شدن این موضوع و پاسخ به این پرسش، با تفحصی که در آراء برخی از اندیشمندان صورت گرفت، از چند طریق می توان به توضیح و تبیین این گونه روایات پرداخت.

چرا غیرت مرد ایمان محسوب میشود و غیرت زن کفر و حسادت محسوب میشود؟ درحالی که غالبا غیرت و حسادت شامل زن و مرد می شود پس علت چیست؟

رابطه کفر و غیرت زنان

با بررسی سخن عرب زبانان، به این نکته پی خواهیم برد که آنان واژه "غیرت" را در مواردی به کار می گیرند که حساسیت و عکس العمل شدیدی نسبت به موضوعی پدید آید.
در محدوده ای کوچک تر و در محیط خانواده، "غیرت" را می توان به معنای عکس العمل و حساسیت هر یک از زوجین در برابر ارتباطات طرف مقابل با جنس مخالفش دانست. اکنون باید دید که آیا هر واکنش غیرت آمیزی از جانب مرد یا زن، مورد پذیرش اسلام خواهد بود یا خیر؟ در این راستا، موارد مختلفی از کاربردهای غیرت را با توجه به اصول اسلامی، مورد بررسی قرار خواهیم داد:
1. غیرت مردان در مورد ارتباط نامشروع همسرشان: خداوند، مردان را مدیر خانواده قرار داده و دلایلی را نیز برای این مدیریت بیان نموده است؛ نظیر این که چون مسئولیت مالی اداره خانواده بر عهده مرد است، مدیریت خانواده نیز باید بر عهده او باشد. [2] مرد با ایمان، علاوه بر مدیریت مالی، باید از مدیریت فرهنگی خانواده نیز غافل نشده و تلاش کند تا در حد امکان، خود و افراد تحت مدیریتش را از کژروی ها بازدارد. [3]

چرا زن برای خروج از منزل باید از همسرش اجازه بگیرد؟ اگر دلیل زن برای خروج از منزل موجه باشد ودلیل مرد ناموجه تکلیف چیست ؟زن شرعا بدون اجازه همسر قادر به خروج از منزل نمی باشد اما آیا  واقعا این کار را با رضایت قلبی انجام می دهد؟

پاسخ:

در چه مواردی زن می تواند بدون اجازه شوهرش از خانه خارج شود؟

«عن ابی عبداللّه(علیه السّلام) قـال: جـاءت امـرأة الـی رسـول اللّـه فقالـت: یـا رسول اللّه ما حقّ الزوج علی المرأة؟ قال: اکثر من ذلک، قالت : فخبّرنی عن شیء منـه قال: لیس لها أن تصوم الّا باذنه یعنی تطوّعاً و لا تخرج من بیتها بغیر إذنه ... .(حرّ عاملی، ۱۱۲/۱۴ و کلینی، ۵۰۸/۵) «

امام صادق (علیه السّلام) فرمود: زنی خدمت پیـامبر آمـد و گفت: ای رسول خـدا، حـقّ شـوهر بـر زن چیـست؟

پیـامبر فرمـود: بیـشتر از آن (چـه می اندیشی)

زن گفت: پاره ای از آن را بر من بازگو،

پیامبر فرمود: زن حق ندارد بی اجـازۀ شوهر، روزۀ مستحبّی بگیرد و نیز حق ندارد بدون اذن شوهر از خانه اش خارج شود».

علی بن جعفر فی کتابه، عن أخیه قال: سألتُه عن المراة ألها أن تخرج بغیر إذن زوجها؟ قال: لا ...». (حرّ عاملی، ۱۳/۱۴ و مجلسی، ۲۸۲/۱۰)

علی بن جعفر در کتابش از برادرش امام کاظم (علیه السّلام) نقل می کند کـه: از امـام سؤال کردم که آیا زن می تواند بدون اجازۀ شوهرش از خانه خارج شود؟ امام فرمودند: نه»

باتوجه به ایه 128 سوره نساء منظور از مرد ناشز چیست؟ رعایت نکردن حقوق جنسی - ندادن نفقه - یا همان طلاق دادن که در شان نزول ایه مطرح شده است؟ درقوانین اسلام زن حق زیادی ندارد فقط مهریه و نفقه و هر چهار ماه یکبار حق جنسی بر مرد واجب است چرا خداوند باوجود حق کمی که به نسبت مرد برای زن منظور داشته است پیشنهاد صلح و گذشت می فرماید؟درحالی که می شد به صورت سلسله مراتب صلح وگذشت، صحبت با بستگان و در مرحله اخر اگر تاثیر نداشت زن برای گرفتن حق خود به حاکم شرع مراجعه کند چرا این نوع توصیه نشده که هم زن بتواند به حق شرعی خود برسد و باعث سوء استفاده مرد از حق شرعی همسر خود نشود؟

نشوز مرد

« وَإِنِ امْرَأَةٌ خَافَتْ مِنْ بَعْلِهَا نُشُوزًا أَوْ إِعْرَاضًا فَلَا جُنَاحَ عَلَیْهِمَا أَنْ یُصْلِحَا بَیْنَهُمَا صُلْحًا ۚ وَالصُّلْحُ خَیْرٌ ۗ وَأُحْضِرَتِ الْأَنْفُسُ الشُّحَّ ۚ وَإِنْ تُحْسِنُوا وَتَتَّقُوا فَان الله کان بما تعملون خبیرا»؛ اگر زنی از نشوز یا اعراض شوهرش بترسد، مانعی برای آن نیست که میان خود را صلح و سازش دهند و صلح بهتر است. ولی بخل و بی گذشت بودن در نفوس، حضور و غلبه دارد و اگر نیکی کنید و پرهیزکاری پیشه نمایید، قطعاً خدا به آنچه انجام می دهید آگاه است».
«نشوز» مرد از زن عبارت است از بی میلی و بی اعتنایی او به زن در عمل جنسی که معمولًا و به طور طبیعی در روی گردانی مرد از زن نمود می یابد.

اگر زنی به دلیل موجه و ناموجه تمایل به برقراری رابطه جنسی نداشته باشد تکلیف چیست؟ چرا هیچ وقت احساس زن مورد نظر قرار گرفته نشده باوجود راه های متعددی مثل ازدواج موقت یا مجدد که برای مردان در اسلام وجود دارد؟

 آثار نشوز زوجه
 
به محض اینکه عقد نکاح میان زن و مرد خوانده شد ، هر یک از آنان موظف به تکالیفی در برابر یکدیگر می شوند . یکی از این تکالیف که به موجب عقد نکاح بر عهده زن قرار می گیرد ، تمکین در برابر شوهر است . بر اساس قانون ، تمکین را می توان به دو نوع تمکین عام و تمکین خاص تقسیم بندی کرد . در صورتی که زن در امور کلی زندگی مشترک و یا روابط زناشویی از همسر خود تمکین نکند ، در اصطلاح فقهی و حقوقی به وی ناشزه گفته می شود . 

” به زن ناشزه نفقه تعلق نمی گیرد “

نفقه زن ناشزه

ماده 1108 قانون مدنی ، در خصوص رابطه تمکین و نفقه چنین مقرر کرده است که : " هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت خودداری کند ، مستحق نفقه نخواهد بود " . بنابراین ، در صورتی که زن از تمکین در برابر شوهرش خودداری کند ، از حق نفقه برخوردار نخواهد بود . البته ، در صورتی که  زن به یکی از دلایل قانونی از تمکین در برابر شوهرش خودداری کند ، همچنان حق نفقه خواهد داشت .

فان اطعنکم در ایه ۳۴ سوره نساء به چه معنی است ؟  
این زدن تا کجا ادامه باید داشته باشد؟ تنبیه بدنی فرزند در واقع به صلاح تربیت فرزند می باشد اما در اینجا به صلاح شوهر است نه زن؟ ایا اگر در قران مطرح می شد مرد درصدد رفع معضل و مشکل وناراحتی زن بر بیاید نتیجه هنری نداشت همیشه خداوند در مبانی اسلام به صورت یک طرفه فقط نیاز و مصلحت و نفع مردان را در نظر گرفته اند نه نیاز و مصلحت زن و مرد را هر دو  حکمت و علت اینکه اسلام فقط به طور ویژه نیاز و نفع و مصلحت مردان را  منظور داشته چیست چرا مصلحت زن و مرد را به طور هم زمان در نظر نگرفته لطفا تشریح بفرمایید.

منظور تخافون در ایه ۳۴ سوره نسا احتمال و ترس از نافرمانی  است نه اطمینان و یقین در حالی که در امر به معروف ونهی از منکر باید احتمال تاثیر داد و یقین به منکر پیدا کرد علت، حکمت و توجیه آن چیست؟

الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ ۚ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِلْغَیْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ ۚ وَاللَّاتِی تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ ۖ فَإِنْ أَطَعْنَکُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَیْهِنَّ سَبِیلًا ۗ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلِیًّا کَبِیرًا؛

مردان را بر زنان تسلط و حق نگهبانی است به واسطه آن برتری که خدا برای بعضی بر بعضی مقرر داشته و هم به واسطه آنکه مردان از مال خود نفقه دهند، پس زنان شایسته مطیع شوهران و در غیبت آنان حافظ (حقوق آنها) باشند از آن رو که خدا هم (حقوق زنان را) حفظ فرموده است. و زنانی که از نافرمانی آنان (در حقوق همسری) بیمناکید باید نخست آنان را موعظه کنید و (اگر مطیع نشدند) از خوابگاه آنان دوری گزینید و (اگر باز مطیع نشدند) آنان را به زدن تنبیه کنید، چنانچه اطاعت کردند دیگر راهی بر آنها مجویید، که همانا خدا بزرگوار و عظیم الشأن است.